در جستجوی فریده در جست وجوی اسکار - مجله پیامک مسعود

بهناز شیربانی| مستند در جستجوی فریده، نماینده سینمای ایران در اسکار 2020 معرفی گردید؛ خبری که برای بسیاری از سینماگران و علاقه مندانی که آثار سینمای ایران را پیگیری می نمایند غافلگیرنماینده بود. این فیلم درباره زنی به نام فریده است که 40 سال پیش در حرم امام رضا (ع) رها شده و بعد از انتقال به شیرخوارگاه توسط زوجی هلندی به فرزندی گرفته شده و به هلند برده می گردد.

فریده که در طول این سال ها به خاطر ترس از سفر به ایران و تمایل نداشتن خانواده اش به وطن بازنگشته، چندسالی است از راه دور جست وجویی را برای پیداکردن خانواده واقعی اش آغاز نموده و حالا برای اولین بار به ایران سفر می نماید تا زادگاهش را ببیند و با سه خانواده که مدعی اند خانواده واقعی او هستند، ملاقات کند.

مستند در جستجوی فریده در جشنواره بین المللی سینما - حقیقت جایزه بهترین فیلم هنر و تجربه، بهترین تدوین، بهترین موسیقی و جایزه ویژه دبیر را دریافت نموده است، همچنین توانسته جایزه بهترین فیلم مستند از بیستمین جشن سینمای ایران، دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از جشن مستقل سینمای مستند، بهترین مستند آموزشگاه سینماسینما و... را تاکنون از آن خود کند.

فاطمه معتمدآریا؛ بازیگر، ابوالحسن داوودی؛ کارگردان، تورج منصوری؛ فیلم بردار، رسول صدرعاملی؛ کارگردان، امیر اثباتی؛ طراح صحنه، مرتضی رزاق کریمی؛ تهیه نماینده، مهرزاد دانش؛ منتقد و رائد فریدزاده؛ معاون بین الملل بنیاد سینمایی فارابی، به عنوان گزینه نهایی به آموزشگاه اسکار معرفی گردیده اند.

از زمان اعلام مستند در جستجوی فریده به عنوان نماینده ایران در اسکار، بسیاری از سینماگران نظراتشان را در صفحات شخصی نسبت به انتخاب این فیلم اعلام کردند. نوید محمدزاده از جمله بازیگرانی است که به حمایت از فیلم متری شیش ونیم پرداخته و شاید به این امید که فیلم محبوبش گزینه محتمل تری برای آموزشگاه اسکار بوده، نسبت به انتخاب در جستجوی فریده در صفحه شخصی اش نوشت: هر سال اواخر شهریور نماینده سینمای ایران به اسکار اعلام می شد، علت این عجله در انتخاب چی بود؟ در جستجوی فریده نماینده سینمای ایران در اسکار؟ فیلم خوبیه، درست ولی بر اساس کدوم موفقیت بین المللی؟ نمی تونستین تا بعد از جشنواره ونیز صبر کنید؟

حامد بهداد نیز که فیلم قصر شیرین با بازی او نیز در فهرست فیلم های مورد آنالیز کمیته انتخاب بود منتظر پاسخ شفاف تری از مدیران مربوطه است. او نیز در صفحه شخصی اش این طور نوشت: ضمن تبریک و آرزوی موفقیت به عوامل سازنده فیلم مستند در جستجوی فریده برای معرفی به عنوان نماینده سینمایی، به مراسم اسکار 2020، با توجه به شکل غیرمعمول تشکیل کمیته انتخاب، برخلاف روال دوره های قبلی و شایعات و ابهامات موجود، درباره نحوه انتخاب نماینده سینمای ایران و نظر به سیاست شفاف سازی ریاست سازمان سینمایی، درخواست انتشار جزئیات و شرح مذاکرات دو جلسه اخیر هیئت انتخاب نماینده ایران در اسکار 2020 را داریم!

ابوالحسن داوودی نیز در مصاحبه با ایسنا در واکنش به این انتخاب گفت: این انتخاب یک تصمیم جمعی بوده و من به این تصمیم جمعی احترام می گذارم، البته نه تنها احترام می گذارم، بلکه دفاع هم می کنم.

این عضو هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار ادامه داد: من چندین بار به عنوان عضو هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار در جلسات حضور داشتم، معمولا دلایل انتخاب فیلم ها به عنوان نماینده ایران به اسکار با بقیه رویداد های هنری جهانی فرق دارد و عمدتا مواردی را در نظر می گیرند مبنی بر اینکه چه فیلمی می تواند نماینده بهتری باشد و چهره متفاوتی را از سینمای ایران معرفی کند.

این سینما در یکی، دو سال اخیر در اغلب جشنواره های اصلی نماینده ای نداشته است، گرچه فیلم های خوبی داشتیم، اما جهانیان عادت نموده بودند سال ها از سینمای ایران یک جلوه گاه نو را ببینند، اما چندی است این اتفاق نیفتاده است. مستند در جستجوی فریده می تواند جنبه دیگری از سینمای ایران را معرفی کند و انتخاب این فیلم تصمیم جمع بوده است و من آن را تأیید می کنم و به آن احترام می گذارم.

در پی معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار 2020 حواشی بسیاری درباره چرایی و چگونگی انتخاب این مستند به تیتر یک اخبار رسمی و مجازی تبدیل شده است. انتخاب پیش از موعد فیلم، چرایی انتخاب یک مستند و بی خبری رسانه ها نسبت به تشکیل کمیته انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به اسکار همگی پرسش هایی است که سازمان سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی را وادار به پاسخ گویی کرد، هرچند که به نظر می رسد هنوز هم این پاسخ ها برای بسیاری قابل پذیرش نیست.

رائد فریدزاده، دبیر و سخنگوی هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار، در مصاحبه با شرق ضمن اشاره به چگونگی انتخاب فیلم در مدت زمان محدود و تغییر قوانین آموزشگاه گفت: از دقایق ابتدایی انتشار خبر نهایی شدن گزینه کمیته انتخاب فیلم ایرانی به اسکار، در مصاحبه های متعدد برای روشن شدن چگونگی این انتخاب به سؤال ها پاسخ دادم و شرایطی را که سال جاری برای ارسال فیلم به اسکار وجود داشت، شرح دادم.

هر سال برای معرفی آثار به ما مهلت بیشتری می دادند، اما سال جاری شرایط تغییر کرد و مهلت برای معرفی آثار تمدید نشد. حتی برای معرفی اعضای هیئت انتخاب نیز زمان زیادی نداشتیم و اعلام شد اگر اعضا معرفی نشوند، سامانه مسدود می گردد. قطعا فیلم هم باید در بازه زمانی مشخصی به دست اعضای آموزشگاه برسد و مواد تبلیغی فیلم، دی سی پی و فرم های مورد احتیاج برای پخش نماینده فراهم گردد.

او در بخش دیگری از صحبت هایش درباره اعتراض بعضی از اهالی سینما به این انتخاب گفت: همیشه هر انتخابی موافقان و مخالفانی دارد. کمیته انتخاب فیلم شامل همه سلایق است و فرایند دموکراتیکی را برای انتخاب فیلم طی می نماید. این انتخاب با گفتگو و همفکری اعلام شد.

فکر می کنم اگر تمام اسامی حاضر در کمیته انتخاب فیلم را مرور کنید، با من موافق خواهید بود که هر کدام از آن ها وزن و صندلیی دارند که می توان به نظراتشان احترام گذشت. اگر منظور دوستان از شفافیت این است که از نظرات تک تک دوستان هیئت انتخاب باخبر شوند، باید بگویم این اسمش شفافیت نیست.

قطعا هر کدام نظرات خاص خودشان را به بعضی فیلم ها داشتند، اما مهم برایند کار این هیئت انتخاب است. در نهایت یک رأی استخراج شده و تک تک این دوستان زیر برگه را امضا کردند. این هویت جمعی است که مهم است.

او در پاسخ به این پرسش که دست کم از سال 2000 تا به حال هیچ فیلم مستندی برنده اسکار بهترین فیلم خارجی زبان نشده و در شرایطی که هر سال نماینده سینمای ایران از سینمای داستانی انتخاب می شده تا چه حد موفقیتی برای این فیلم مستند پیش بینی می نماید، گفت: شرایط اسکار متفاوت است. تعداد اعضای آموزشگاه بسیار زیاد است و هرکدام نظرات خاص خودشان را دارند. موفقیت فیلم در جستجوی فریده بستگی به فیلم های دیگر حاضر در این رقابت هم دارد.

از طرف دیگر، بعضی سال ها پیش بینی می شده است که مثلا فیلمی اسکار پسند است، اما خلاف آن به همه ثابت شده است. به هر حال باید مسرور بود که هیئت انتخاب با نگاه دقیق و جامع تمام فیلم های سینمای ایران را رصد نموده اند و با توجه به پررنگ شدن صندلی فیلم های مستند ایرانی در جشنواره های خارجی به نسبت سینمای داستانی ایرانی، می توان امیدوار بود این فیلم نیز دیده گردد.

در پی انتخاب فیلم در جستجوی فریده، آزاده موسوی و کورش عطایی نیز یادداشتی را منتشر کردند که در آن ذکر شده است: قرارگرفتن فیلم در جستجوی فریده در کنار آثار شاخص و ارزشمند سال گذشته سینمای ایران برای معرفی به اسکار برای ما مایه افتخار و مسروری بسیار بود و اینکه کمیته محترم انتخاب، این فیلم را به عنوان نماینده سینمای ایران برای رقابت در این رویداد سینمایی برگزیدند نه تن ها باعث شعف دوچندان ما شد، بلکه فکر می کنیم این انتخاب، یک اتفاق مهم و تاریخی برای سینمای مستند ایران است.

سینمایی که فیلم سازان آن سال هاست به دور از حاشیه ها و با کمترین امکانات و بیشترین محدودیت ها به فراوری آثارشان مشغول هستند و با این وجود همیشه در بسیاری از صحنه های جهانی موجب سربلندی سینمای ایران شده اند.

امیدواریم این انتخاب گام بلندی برای هرچه بیشتر مطرح شدن سینمای مستند ایران در عرصه جهانی باشد و ما به عنوان سازندگان و تهیه نمایندگان این فیلم تمام کوشش خود را خواهیم کرد تا نماینده شایسته ای برای سینمای ایران باشیم؛ و سپاسگزاریم از همه عوامل در جستجوی فریده و دست تک تک شان را می بوسیم که ساختن این فیلم بدون همیاری و انرژی و عشق شان امکان پذیر نبود.