کتابی که مانیفست محافظه کاری است - مجله پیامک مسعود

کتاب با مقدمه ای از چاپ دوم کتاب که در سال 2002 منتشر شده به قلم برد لاول استون استاد جامعه شناسی دانشگاه اورگوسورب شروع می گردد، مقدمه ای مفصل که با اشاره های کلی به کتاب آن چه پیش می گیرد، دستگاه فکری رابرت تیزبت و نسبت این اثر با سایر آثار اوست.

پیش از شروع فصل های اصلی کتاب نویسنده در دیباچه ای کوتاه به اهمیت اندیشه محافظه کاری می پردازد. نویسنده در این بخش پس از آن که محافظه کاری را یکی از سه ایدئولوژی سیاسی مهم غرب در دو سده اخیر معرفی می نماید، هدف خود از نگارش این کتاب را این گونه توصیف می نماید: دغدغه اصلی من در کتاب حاضر، شرایط پیشا ـ سیاسی محافظه کاری مدرن است، گرچه از شرایط سیاسی آن نیز غافل نشده ام. در این کتاب عمدتا به سنتی در تفکر سیاسی پرداخته ام که از ادموند برک شروع می گردد و به چهره های معاصری مانند راسل کرک، مایکل اوکشات و برتران دوژوونل می رسد.

نویسنده همانطور که خود نیز اشاره می نماید در این کتاب در پی جست و جو و کاویدن تاریخ محافظه کاری نیست، بلکه می خواهد اصول این تفکر را کالبدشکافی و تشریح کند. او در این راستا نحوه شکل گیری چشم اندازها، بینش ها و گزاره های بنیادی و درون مایه های فکری محافظه کاری را در مدت 200 سال مورد آنالیز قرار داده است. در ادامه نگاهی گذرا به فصل بندی کتاب می کنیم.

سرچشمه های محافظه کاری

عنوان فصل نخست کتاب سرچشمه های محافظه کاری است که عمده مطالب آن بر اندیشه های ادموند برک متمرکز شده است. در بخشی از این فصل می خوانیم: محافظه کاری تا حوالی سال 1830 در گفتار سیاسی انگلستان صندلیی نداشت. با اینحال ادموند برک در سال 1790 کتاب تاملاتی بر انقلاب فرانسه، بذر فلسفی آن را کاشته بود. محافظه کاری مدرن با ادموند برک و واکنش آتشین او به انقلاب فرانسه تنیده شده است. در تاریخ اندیشه به ندرت چارچوبی از عقاید را سراغ داریم که تا بدین حد به یک فرد و یک رویداد پیوند خورده باشد

اصول محافظه کاری

در ادامه بخش نخست که سرچشمه ها و ارجاعات فکری و تاریخی اندیشه محافظه کاری آنالیز می گردد، نویسنده در پی شرح اصول محافظه کاری برمی آید. در این بخش نویسنده در پی نشان دادن صندلی فرد، دولت و گروه های واسط در اندیشه محافظه کاری است که این گروه های واسط عمده ترین وجه تمایز اندیشه محافظه کاری با سوسیالیسم و لیبرالیسم است. در این فصل هم مانند فصل گذشته ارجاعات بسیاری به اندیشه های برک داده می گردد. در قسمتی از این فصل می خوانیم: تاکید محافظه کاری بر گروه هایی مانند خانواده، کلیسا و اجتماع محلی در واقع، تاکید بر نقش های اجتماعی متعدد و ضروری آن هاست. به این دلیل بود که محافظه کارها از جنبش های آزادی بخش سده بیست چندان دفاع نکردند. با نظر به بیم از توده ها، خطر گسست پیوندهای اجتماعی و تجزیه آن ها به اتم های ریز، شیوع نیهیلیسم در بستر جامعه و فرهنگ در نتیجه لذت جویی فردی و فروپاشی اجتماع های سنتی توسط دولت و اقتصاد، تعجبی ندارد که محافظه کارها از بدو شکل گیری جنبش های فمنیستی در خط مقدم ایستادگی در برابر آن ها بوده اند. فصل دوم همانطور که از عنوان آن بر می آید و بنا بر ضرورت، حجم بیشتری را به خود اختصاص داده است. تاریخ و سنت، پیشداوری و خرد، اقتدار و قدرت، آزادی و برابری، مالکیت و زندگی و دین و اخلاق از مهم ترین موضوعاتی است که در این بخش مورد بحث قرار گرفته اند.

بعضی آثار محافظه کاری

نویسنده فصل سوم کتاب خود را به آنالیز بخشی از آثار محافطه کاری اختصاص داده است. در این بخش به شکل دقیق تر به فضای اندیشه در دو سده هجده و نوزده پرداخته می گردد تا مخاطب بتواند به شکل دقیق تر مرز میان محافظه کاری با اندیشه های دیگر را بشناسد و در ادامه با بخشی از آثار و نتایج آن آشنا گردد منظور از این آثار نفوذی است که اندیشه محافظه کار در فضای فکری و سیاسی بر جای گذاشته است. در بخشی از این فصل می خوانیم: تردید نیست که لیبرال ها و رادیکال ها با این نوع روایت موهوم تاریخ انسان، دست بیشتر محافظه کارها را بستند و غافلگیرشان کردند اما به گمانم می توانیم گفت محافظه کارها بودند که قاطعانه راه تاخت و تاز به انگاره ترقی به منزله برساخته ای روش شناختی و پنداری سعادت باور را گگرددند.

چشم اندازهای محافظه کاری

فصل چهارم و پایانی کتاب با عنوان چشم اندازهای محافظه کاری با مدد از تجربه سیاسی محافظه کاری در پی ترسیم تقاوتی از این اندیشه در آمریکا و اروپاست. این فصل با نگاهی به تاریخ سعی در ارائه چشم اندازی از آینده را نیز دارد. در بخشی از این فصل می خوانیم: درون های محوری محافظه کاری سنتی در انگلستان و آمریکا پابرجا خواهند ماند. باوری سیاسی که دو سده دوام آورده باشد، به آسانی نابود نمی گردد. رنسانس مابین سال های 1950 و 1980 همیشه خواهد درخشید و راه نیل به آرزوهای محافظه کاری را روشن خواهد نمود. چرا رخدادی که یکبار به وقوع پیوسته، دوباره اتفاق نیافتد؟

کتاب محافظه کاری: خیال و واقعیت اثر رابرت نیزبت با ترجمه محمدرضا فدایی از سوی انتشارات شیرازه کتاب ما، در 199 صفحه با شمارگان 770 نسخه و به قیمت 30هزار تومان در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.