راهنمای کامل پرفشاری خون ، شرح ساده و علمی برای همه
به گزارش مجله پیامک مسعود، حدود ساعت هفت شب بود که مردی پنجاه ساله با نگرانی وارد اورژانس شد. دستش را روی شقیقه گذاشته بود و از احساس سنگینی سر می گفت. چهره اش آرام بود اما صدایش حاکی از فوریت پنهانی بود که خود او هم به درستی نمی فهمید. شرح داد که از چند روز قبل احساس نبض در سر دارد. گاهی سرگیجه کوتاهی به سراغش می آید. خوابش سبک شده و دو بار نیمه شب با ضربان قلب بالا بیدار شده است. این نشانه ها آن قدر شدید نبودند که او را از کار و زندگی بیندازند اما کافی بودند تا ذهنش را درگیر نمایند.
پرستار فشارسنج را دور بازویش بست. عددی که روی صفحه ظاهر شد کمی بیشتر از آن بود که با یک سردرد ساده هماهنگ باشد. مرد با تعجب نگاه کرد و گفت همیشه فکر می نموده است فشارش طبیعی است چون هیچ وقت علائم خاصی نداشته. در نگاهش تعارضی میان آرامش مصنوعی بدن و هشدار واقعی دستگاه وجود داشت. پزشک که بالای سرش رسید ابتدا به ظاهر بالینی او توجه کرد. اندام ها طبیعی بودند. تنفس، نبض و سطح هوشیاری بدون مشکل بود. چیزی در چهره مرد نشان نمی داد که داخل بدنش چه فشاری در جریان است.
پزشک از سابقه خانوادگی، شیوه تغذیه، وزن و مقدار فعالیت روزانه پرسید. پاسخ ها یک الگوی آشنا را ترسیم کردند. کار اداری طولانی، استرس شغلی، کم تحرکی، مصرف گاه به گاه نمک زیاد و خواب نامنظم. در فضای اتاق معاینه سکوت کوتاهی ایجاد شد. پزشک دوباره فشار را مقدار گرفت. تفاوتی ایجاد نشده بود. این بار نگاه بیمار فقط متعجب نبود. کمی نگرانی هم در آن دیده می شد.
مرحله بعد تصمیم گیری بود. آیا این یک افزایش گذرای فشار به دلیل اضطراب و خستگی بود؟ یا آغاز یک مشکل پایدار که احتیاج به درمان و پیگیری دارد؟ تشخیص این مرز ظریف همان چالش بالینی است. پرفشاری خون اغلب بی علامت آغاز می شود و همین بی سر و صدایی باعث می شود تشخیص آن به تأخیر بیفتد. بیمار در حالی نشسته بود که انتظار پاسخی روشن داشت. پزشک باید هم شرایط اورژانسی را مدیریت می کرد هم مبنایی علمی برای مسیر درمان ارائه می داد.
در خاتمه معاینه یک سؤال مهم شکل گرفت.
چرا در برخی افراد فشار خون بدون هیچ علامتی بالا می رود و چه سازوکاری باعث می شود بدن این تغییر را دیر اعلام کند؟
تاریخچه پرفشاری خون
نخستین توصیف های مرتبط با پرفشاری خون در متون پزشکی باستان دیده می شود. پزشکان قدیم علائمی مانند نبض سفت، سردردهای مداوم و احساس گرمی غیرعادی در سر را نشانه ای از فشار بیش از حد خون می دانستند هرچند مفهوم دقیق فشار خون در آن دوره وجود نداشت. این برداشت ها بیشتر بر حس نبض و حدس بالینی متکی بود.
در سال های بعد با پیشرفت کالبدشناسی و شناخت گردش خون، پزشکان متوجه شدند براساس مقاومت رگ ها و قدرت پمپاژ قلب، نیرویی بر دیواره شریان ها وارد می شود. با این حال ابزار مقدار گیری وجود نداشت و درمان ها اغلب بر پایه برداشت های نادرست انجام می شد. فصد، مصرف گیاهان ملین و محدودیت های افراطی غذایی روش هایی بودند که تصور می شد فشار داخلی بدن را کاهش می دهند اما در واقعیت تأثیر پایداری نداشتند.
تحول بزرگ زمانی رخ داد که دستگاه مقدار گیری فشار خون به شکل امروزی توسعه یافت. از آن موقع پزشکان توانستند ارتباط میان افزایش تدریجی فشار و آسیب اندام ها را ثبت نمایند. با پیشرفت علوم قلب و عروق، مفهوم رگ های سخت شده، افزایش مقاومت محیطی و نقش هورمون های تنظیم نماینده حجم خون شناخته شد.
در دهه های اخیر، فناوری های تصویربرداری نقش مهمی در شناخت آسیب های ناشی از پرفشاری خون داشته اند. اکنون می توان اثرات آن را بر مغز، کلیه، قلب و شبکیه با دقت قابل توجه مشاهده کرد. نسل تازه فشارسنج های خانگی و دستگاه های پوشیدنی نیز امکان پایش لحظه ای را فراهم نموده است.
چند شخصیت مشهور نیز با این بیماری شناخته شده اند و همین موضوع توجه عمومی را افزایش داده است. مطلعی از اینکه پرفشاری خون می تواند بی علامت اما پیشرونده باشد باعث شد نگاه پزشکی مدرن به این بیماری دقیق تر و مبتنی بر پیشگیری شود.
تعریف علمی ساده
پرفشاری خون یا Hypertension حالتی است که در آن نیروی واردشده بر دیواره شریان ها به صورت پایدار بالاتر از حد طبیعی قرار می گیرد. این شرایط نتیجه برهم خوردن تنظیم حجم خون، مقاومت رگ ها و عملکرد قلب است. این تعریف ساده نشان می دهد پرفشاری خون یک علامت منفرد نیست بلکه حاصل چند اختلال هم زمان است.
آناتومی و فیزیولوژی
بدن برای رساندن خون به اندام ها از شبکه ای گسترده از شریان ها، سرخرگچه ها و مویرگ ها استفاده می نماید. شریان ها دیواره ای عضلانی و الاستیک دارند که می توانند فشار خروجی قلب را تحمل نمایند. این ساختار به آن ها اجازه می دهد جریان خون را متناسب با احتیاج اندام ها تنظیم نمایند. در این میان نقش سرخرگچه ها بسیار مهم است زیرا قطر آن ها مقاومت اصلی جریان خون را معین می نماید.
وظیفه این شبکه، رساندن اکسیژن و مواد مغذی به تمام قسمت های بدن است. قلب با هر ضربان مقداری خون را به درون شریان ها پمپ می نماید و این خون باید بدون مانع قابل توجه در رگ ها حرکت کند. هماهنگی میان قدرت پمپاژ قلب، انعطاف پذیری دیواره رگ ها و حجم مایعات بدن تعادل فشار را حفظ می نماید.
وقتی این تعادل به هم بخورد، رگ ها بار بیشتری را تحمل می نمایند. کاهش انعطاف پذیری شریان ها، تنگی سرخرگچه ها و افزایش حجم مایعات می تواند فشار را بالا ببرد. این تغییرات در ابتدا بی سروصدا هستند اما به تدریج بر قلب و رگ ها فشار وارد می نمایند.
این بخش آسیب پذیر است زیرا دیواره شریان ها در معرض تماس مستقیم با فشار پمپاژ قرار دارند. افزایش طولانی مدت این نیرو باعث ضخیم شدن، سفتی و کاهش کارایی آن ها می شود. در نتیجه بدن برای جبران این شرایط مجبور به فعالیت بیشتر می شود و همین چرخه، بیماری را پایدارتر می نماید.
اهمیت بالینی
پرفشاری خون یکی از اصلی ترین عوامل آسیب اندام های حیاتی است. بسیاری از بیماران تا زمانی که دچار عارضه ای جدی نشوند از وجود آن مطلع نمی شوند. این بیماری می تواند به طور تدریجی بر قلب، مغز، کلیه و چشم اثر بگذارد. شناخت آن از نظر بالینی اهمیت زیادی دارد چون پیشگیری از آسیب در مراحل اولیه بسیار آسان تر است.
پزشکان این بیماری را یک هشدار خاموش می دانند. کنترل آن با تغییر سبک زندگی و مصرف منظم دارو یکی از مؤثرترین راه های پیشگیری از سکته، نارسایی قلبی و آسیب کلیوی است. از همین رو توجه به آن نه تنها برای افراد مبتلا بلکه برای افراد در معرض خطر نیز ضروری است.
اپیدمیولوژی
پرفشاری خون یکی از شایع ترین اختلالات مزمن در سراسر دنیا است. توسعه آن به شکل مستقیم با تغییر سبک زندگی انسان ها ارتباط دارد. افزایش سن، کاهش فعالیت بدنی، مصرف نمک زیاد و الگوهای غذایی پرکالری از مهم ترین عوامل رشد آن در دهه های اخیر بوده اند. در بسیاری از کشورها، شهرنشینی سریع باعث شده الگوی سنتی تغذیه و حرکت کنار گذاشته شود و همین مسئله زمینه افزایش فشار خون را فراهم نموده است.
در جوامع مدرن، استرس شغلی نقش قابل توجهی دارد. ساعات طولانی کار و کمبود خواب سیستم تنظیم فشار را تحت فشار قرار می دهد. مطالعات نشان داده اند افرادی که در محیط های پرتنش کار می نمایند بیشتر در معرض افزایش تدریجی فشار قرار می گیرند.
عامل ژنتیک نیز اهمیت دارد اما به تنهایی معین نماینده نیست. افراد با سابقه خانوادگی بیماری نسبت به تغییرات سبک زندگی حساس تر هستند. این حساسیت باعث می شود فشار خون آن ها سریع تر از حد معمول بالا برود.
در سال های اخیر روند ابتلا در افراد جوان تر هم دیده می شود. کم تحرکی، افزایش وزن و مصرف غذاهای آماده دلایل اصلی این الگو هستند. این تغییر نشان می دهد پرفشاری خون دیگر فقط یک بیماری مرتبط با سن بالا نیست بلکه نتیجه مستقیم عادات روزمره است.
در مجموع، تصویر اپیدمیولوژیک نشان می دهد که پرفشاری خون با زندگی مدرن پیوند خورده است. اقدام های پیشگیرانه باید بر اصلاح عادات روزمره، تغذیه درست و افزایش تحرک متمرکز باشد.
مکانیسم بیماری یا پاتوفیزیولوژی
تنظیم فشار خون به وسیله چند سیستم هم زمان انجام می شود. قلب با هر ضربان خون را به شریان ها می فرستد. رگ ها باید انعطاف کافی برای تحمل این جریان داشته باشند. کلیه ها به وسیله کنترل حجم مایعات و تنظیم املاح نقش مهمی در ثبات فشار دارند. دستگاه عصبی اتوماتیک نیز سرعت انقباض رگ ها و ضربان قلب را هماهنگ می نماید.
اختلال در هر یک از این بخش ها می تواند فشار را بالا ببرد اما در بسیاری از بیماران ترکیبی از چند عامل دخیل است. سفت شدن شریان ها یکی از نخستین تغییرات است. دیواره رگ ها به مرور خاصیت کشسانی خود را از دست می دهد. این کاهش انعطاف موجب می شود هنگام پمپاژ قلب، فشار بیشتری ایجاد شود.
سرخرگچه ها نیز در برابر پیغام های عصبی و هورمونی واکنش نشان می دهند. اگر این پیغام ها بیش از حد فعال شوند قطر رگ ها کاهش می یابد. این تنگی ظریف اما مداوم مقاومت جریان خون را بالا می برد. بدن برای جبران این شرایط حجم خون را تنظیم می نماید. اما گاهی این تنظیم بیش از حد انجام می شود و باعث افزایش مایعات در گردش خون می شود.
کلیه ها در این چرخه نقش کلیدی دارند. هرگونه اختلال در عملکرد آن ها سیستم تنظیم فشار را حساس تر و واکنش های آن را اغراق آمیز می نماید. علاوه بر این، استرس مزمن با فعال کردن مسیرهای عصبی خاص باعث افزایش پایدار ضربان و انقباض رگ ها می شود.
مجموعه این تغییرات باعث ایجاد یک چرخه پایدار می شود. افزایش فشار، دیواره رگ ها را دچار تغییر می نماید و همین تغییر، فشار را بیشتر می نماید. تشخیص این روند ضروری است زیرا اغلب بدون علامت رخ می دهد.
علائم و نشانه ها
آغاز آرام
در بسیاری از بیماران پرفشاری خون ابتدا بدون علامت است. دوره های کوتاه احساس سنگینی سر یا خستگی ممکن است دیده شود اما تعیین و پایدار نیستند. گاهی بیمار تنها متوجه می شود که تمرکزش کمتر شده است یا احساس می نماید ضربان قلبش در سکوت شب واضح تر است.
علائم واضح
با بالا رفتن بیشتر فشار، سردردهای مداوم به خصوص در ناحیه پس سری بروز می نمایند. احساس نبض در سر، سرگیجه، تاری دید و تنگی نفس هنگام فعالیت نیز ممکن است دیده شود. برخی افراد هنگام بیدار شدن از خواب دچار فشار در ناحیه پیشانی می شوند. این نشانه ها ارتباط مستقیم با مقدار فشار ندارند و ممکن است در فردی با فشار میانه شدیدتر از فرد دیگر باشند.
علائم هشدار
وقتی فشار به سطح خطرناک برسد نشانه هایی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس شدید، اختلال تکلم، ضعف ناگهانی یک سمت بدن یا تاری دید شدید دیده می شود. این موارد نشانه خطر آسیب اندامی هستند. بروز چنین علائمی احتیاجمند ارزیابی فوری است. در برخی بیماران تهوع، بی قراری و احساس تهدید نیز گزارش می شود که مربوط به درگیری سریع سیستم عصبی است.
اشتباه گرفتن با بیماری های دیگر
برخی علائم پرفشاری خون شبیه میگرن، مسائل چشمی یا اختلالات اضطرابی ظاهر می شود. بیمار ممکن است سردرد خود را به کم خوابی ربط دهد. احساس تپش نیز ممکن است با حملات اضطرابی اشتباه گرفته شود. به همین خاطر مقدار گیری فشار خون بخش حیاتی ارزیابی بیماران با این علائم است. گاهی بیمار ماه ها با تشخیص اشتباه درمان می شود در حالی که دلیل اصلی پنهان مانده است.
تشخیص
معاینه
پزشک ابتدا به معاینه عمومی می پردازد. شرایط هوشیاری، تنفس، نبض و ظاهر بیمار ارزیابی می شود. سپس مقدار گیری فشار خون در حالت نشسته، در چند نوبت و با فاصله زمانی انجام می گیرد. دقت در مقدار بازوبند و شرایط بدن اهمیت زیادی دارد. گاهی ضروری است فشار هر دو دست مقدار گیری شود تا اختلاف احتمالی آنالیز شود.
آزمایش ها
آزمایش خون برای آنالیز عملکرد کلیه، سطح املاح، قند خون و چربی ها انجام می شود. مقدار گیری کراتینین و الکترولیت ها به پزشک یاری می نماید شرایط سیستم تنظیم مایعات بدن را بفهمد. آزمایش ادرار نیز وجود پروتئین اضافی یا نشانه هایی از آسیب کلیه را تعیین می نماید. این اطلاعات نشان می دهد پرفشاری خون چه مدت فعال بوده و چه اثراتی ایجاد نموده است.
تصویربرداری
در بسیاری از بیماران تصویربرداری ضروری نیست اما در صورت شک به آسیب قلب یا کلیه از اکوکاردیوگرافی و سونوگرافی استفاده می شود. اکو می تواند ضخیم شدن عضله قلب یا کاهش عملکرد آن را نشان دهد. سونوگرافی کلیه ها نیز به تشخیص اختلالات ساختاری یاری می نماید.
در موارد خاص ممکن است پزشک از سی تی یا ام آر آی برای آنالیز سکته، خونریزی یا تغییرات عروقی استفاده کند. این روش ها بیشتر در شرایط اورژانسی کاربرد دارند.
نتیجه گیری پزشک
پزشک تمام یافته ها را کنار هم قرار می دهد. اگر افزایش فشار پایدار و همراه با تغییرات آزمایشگاهی باشد تشخیص پرفشاری خون قطعی می شود. در برخی بیماران دستگاه فشارسنج 24 ساعته تجویز می شود تا الگوی نوسانات روزانه تعیین شود. این روش یاری می نماید افزایش های گذرا از موارد پایدار تفکیک شوند. پزشک سپس با توجه به شرایط اندام ها، سبک زندگی و خطرات فردی، برنامه درمان را تنظیم می نماید.
تشخیص های افتراقی
پنج بیماری می توانند علائمی شبیه پرفشاری خون ایجاد نمایند اما تفاوت های کاربردی آن ها به تشخیص یاری می نماید.
1. اضطراب شدید
تپش قلب، احساس فشار در سر و سرگیجه می تواند بیمار را متقاعد کند که دچار افزایش فشار شده است. در این حالت اعداد فشار معمولاً نوسانی هستند و پس از آرام سازی کاهش می یابند. در پرفشاری خون واقعی اعداد پایدارترند.
2. تیروتوکسیکوزیس (Thyrotoxicosis)
افزایش هورمون تیروئید باعث تپش، لرزش و بی قراری می شود. بیمار این علائم را به افزایش فشار ربط می دهد. تفاوت مهم این است که در این بیماری ضربان قلب همیشه بالا است اما فشار الزاما بالا نیست.
3. بیماری های کلیوی
برخی مسائل کلیه سردرد، ورم و خستگی آشکار ایجاد می نمایند. فشار ممکن است بالا باشد اما وجود پروتئین در ادرار یا تغییر در کراتینین جهت تشخیص را تغییر می دهد.
4. سردردهای اولیه مثل میگرن
بیمار هنگام حمله میگرن احساس فشار در سر دارد اما مقدار گیری فشار نشان می دهد اعداد طبیعی هستند.
5. اختلالات آدرنال مانند فئوکروموسیتوما (Pheochromocytoma)
این بیماری می تواند افزایش ناگهانی فشار ایجاد کند اما همراه با تعریق شدید، لرزش و رنگ پریدگی است. نوسانات شدید و حمله ای فشار از نکات افتراقی مهم است.
درمان
درمان پرفشاری خون ترکیبی از دارو، اصلاح سبک زندگی و پایش مداوم است. برنامه درمان باید فردمحور باشد زیرا بیماران از نظر فیزیولوژی، الگوهای زندگی و شدت بیماری با هم تفاوت دارند.
داروها
مهارنماینده های ACE مانند انالاپریل مقاومت رگ ها را کاهش می دهند. این داروها با مهار یک مسیر هورمونی باعث گشادتر شدن رگ ها و کاهش بار قلب می شوند.
بلوکرهای گیرنده آنژیوتنسین مانند لوزارتان برای بیمارانی مفید هستند که ACEها برایشان سرفه ایجاد می نماید.
بلوکرهای کانال کلسیم مثل آملودیپین باعث شل شدن دیواره رگ ها می شوند. این گروه به ویژه در افراد مسن اثر خوبی دارد.
دیورتیک ها حجم مایعات گردش خون را کاهش می دهند. این داروها فشار و ورم را پایین می آورند اما احتیاجمند کنترل منظم املاح بدن هستند.
بلوکرهای بتا مثل آتنولول ضربان و قدرت پمپاژ قلب را کاهش می دهند. این گروه برای بیمارانی با تپش یا بیماری قلبی زمینه ای کاربرد دارد.
مکانیسم
هر گروه دارویی بخشی از چرخه معیوب فشار را هدف قرار می دهد. مهار مسیرهای هورمونی مقاومت را پایین می آورد. کاهش حجم خون اثر پایداری بر فشار دارد. کنترل ضربان قلب نیز فشار سیستول را تثبیت می نماید. این هماهنگی باعث می شود فشار به تدریج در محدوده سالم قرار گیرد.
عوارض
برخی داروها می توانند سرگیجه، سرفه خشک، تورم پا یا خستگی ایجاد نمایند. پزشک معمولاً با تغییر دوز یا جایگزینی دارو این مسائل را رفع می نماید. مهم ترین نکته اطلاع بیمار از عوارض احتمالی است تا در صورت بروز بدون وقفه گزارش دهد.
مقایسه درمان ها
انتخاب دارو به سن، سابقه خانوادگی، بیماری های همراه و پاسخ بدن بستگی دارد. در بیماران جوان معمولاً ACE یا ARB مناسب تر است. در افراد مسن داروهای کانال کلسیم اثر بیشتری دارند. اگر بیمار دیابت یا بیماری کلیوی داشته باشد انتخاب دارو باید به گونه ای باشد که از کلیه محافظت کند.
درمان های آینده
پژوهش ها روی درمان های ژنتیک، داروهای طولانی اثر و دستگاه های تنظیم عصبی ادامه دارد. یکی از روش های نوین کاهش فعالیت عصبی کلیوی با تحریک کنترل شده است. این روش برای بیمارانی مناسب است که به دارو پاسخ نمی دهند.
توصیه های کلیدی
کاهش مصرف نمک، کنترل وزن، افزایش فعالیت بدنی، ترک دخانیات و خواب کافی از مؤثرترین اقدامات هستند. گاهی اثر این تغییرات به مقدار مصرف یک دارو است.
پایش خانگی فشار نیز برای بسیاری از بیماران ضروری است زیرا نوسانات را بهتر از مقدار گیری های پراکنده نشان می دهد.
اشتباهات رایج بیماران
قطع ناگهانی دارو بدون مشورت، مصرف هم زمان داروهای گیاهی بدون آنالیز، اعتماد به مقدار گیری های پراکنده و مصرف متناوب دارو رایج ترین خطاها هستند. این اشتباهات روند درمان را مختل می نمایند و ممکن است خطر ایجاد عارضه را افزایش دهند.
مراقبت های بیمار و خانواده
مراقبت خانگی
اولین قدم ایجاد یک برنامه روزانه برای مقدار گیری فشار است. بیمار باید نتایج را یادداشت کند تا روند تغییرات تعیین باشد. محیط آرام هنگام مقدار گیری اهمیت دارد زیرا استرس عدد را بالا می برد.
تغذیه
رژیم کم نمک، مصرف سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و پروتئین های کم چربی اساس تغذیه بیمار است. کاهش مصرف غذاهای آماده و افزودنی ها اثر قابل توجهی دارد. نوشیدن آب کافی به تنظیم حجم مایعات یاری می نماید.
فعالیت
پیاده روی منظم، شنا و حرکات کششی گردش خون را بهبود می بخشند. فعالیت های ناگهانی و سنگین برای افرادی که فشار بالا دارند مناسب نیست. ورزش باید تدریجی و پایدار باشد.
فیزیوتراپی
در بیماران با درد مزمن عضلانی یا خشکی، فیزیوتراپی می تواند تنش بدن را کاهش دهد و به بهبود عملکرد قلبی یاری کند. حرکت منظم جریان خون را بهتر می نماید.
پشتیبانی روانی
استرس نقش مهمی در پرفشاری خون دارد. خانواده باید محیطی آرام فراهم نمایند. مصاحبه، مشاوره و تکنیک های آرام سازی مانند تنفس آهسته به بیمار یاری می نماید.
نشانه های خطر
تاری دید شدید، ضعف ناگهانی اندام، درد قفسه سینه، تنگی نفس و سردرد انفجاری علائم هشدار هستند. در صورت بروز باید فوراً به اورژانس مراجعه شود.
پیش آگهی
پرفشاری خون در بیشتر بیماران قابل مدیریت است، به شرطی که درمان پیوسته و دقیق انجام شود. روند بیماری معمولاً آهسته است و عوارض زمانی ایجاد می شوند که سال ها بدون کنترل رها شود. بیمارانی که دارو را منظم مصرف می نمایند و تغییرات سبک زندگی را جدی می گیرند معمولاً به سطح ثابتی از سلامت می رسند.
پیش آگهی در حضور بیماری های همراه مانند دیابت یا مسائل کلیوی فرق دارد زیرا این شرایط حساسیت سیستم گردش خون را بیشتر می نمایند. با این حال ترکیب درمان مناسب و پایش منظم می تواند مسیر بیماری را آرام کند.
منظره کلی این بیماری واقع بینانه و امیدوارنماینده است. بیمار باید نقش فعال داشته باشد و روند درمان را با دقت دنبال کند. پزشک نیز با ارزیابی منظم می تواند تغییرات لازم را در برنامه درمان اعمال کند. این همکاری دوطرفه اساس پیشگیری از عوارض است.
خلاصه
پرفشاری خون یک اختلال شایع اما پنهان است که اغلب بدون علامت آغاز می شود. این بیماری نتیجه برهم خوردن هماهنگی قلب، رگ ها و سیستم تنظیم مایعات بدن است. بسیاری از بیماران تا زمانی که دچار سردرد، تپش یا سرگیجه نشوند متوجه مشکل نمی شوند. تشخیص دقیق بر پایه مقدار گیری های مکرر، آزمایش خون و آنالیز عملکرد اندام ها انجام می شود.
درمان بر سه پایه اصلی راسخ است: داروهای مناسب، اصلاح سبک زندگی و پایش خانگی. هر دارو بخشی از چرخه معیوب فشار را هدف می گیرد و ترکیب آن ها باعث کاهش فشار پایدار می شود. تغییرات روزمره مانند کاهش نمک و افزایش فعالیت نیز نقش مهمی دارند.
پرفشاری خون قابل کنترل است به شرط آنکه بیمار از نشانه های هشدار مطلع باشد و روند درمان را ادامه دهد. پیگیری منظم، همکاری با پزشک و توجه به تغییرات بدن می تواند از آسیب های جدی جلوگیری کند. این بیماری اگرچه خاموش آغاز می شود اما با مدیریت درست مسیر آن روشن و قابل پیش بینی خواهد بود.
❓ پرسش های رایج
1. چرا پرفشاری خون بدون علامت آغاز می شود؟
زیرا رگ ها در ابتدا توان جبران دارند. بدن تغییرات را به تدریج احساس می نماید. تا زمانی که فشار به سطح خطرناک نرسد علامت واضح ایجاد نمی شود.
2. آیا استرس به تنهایی می تواند فشار خون را بالا ببرد؟
استرس مسیرهای عصبی فعال می نماید و ضربان قلب را افزایش می دهد. این اثر کوتاه مدت است اما اگر مزمن باشد می تواند فشار را به صورت پایدار بالا ببرد.
3. آیا قطع ناگهانی دارو خطرناک است؟
قطع دارو باعث بازگشت سریع فشار می شود. این تغییر ناگهانی خطر آسیب اندامی را بیشتر می نماید. هر تغییری باید با نظر پزشک باشد.
4. چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
وقتی سردرد انفجاری، تاری دید شدید، درد قفسه سینه یا ضعف ناگهانی یک سمت بدن ایجاد شود. این علائم نشان دهنده درگیری مغز یا قلب هستند.
5. آیا فشار خون در جوانان نیز شایع شده است؟
بله. کم تحرکی، مصرف نمک زیاد و افزایش وزن باعث شده فشار خون در افراد جوان نیز رو به افزایش باشد. سبک زندگی نقش اصلی دارد.
6. آیا دستگاه های خانگی دقیق هستند؟
بسیاری از دستگاه های استاندارد نتایج قابل اعتمادی می دهند. مقدار گیری باید در شرایط آرام و با بازوبند مناسب انجام شود. مقایسه دوره ای با مقدار گیری مطب مفید است.
دکتر علیرضا مجیدی
پزشک، نویسنده و بنیان گذار وبلاگ خبرنگاران
دکتر علیرضا مجیدی، نویسنده و بنیان گذار وبلاگ خبرنگاران .
بیش از دو دهه در زمینه سلامت، پزشکی، روان شناسی و جنبه های فرهنگی و اجتماعی آن ها می نویسد و کوشش می نماید دانش را ساده اما دقیق منتقل کند.
پزشکی دانشی پویا و همیشه در حال تغییر است؛ بنابراین، محتوای این نوشته جایگزین ویزیت یا تشخیص پزشک نیست.
دربارهٔ علیرضا مجیدی در خبرنگاران