همایش یک روزه زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات روز گذشته با حضورابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس جمهوری، استان ستوتکوفسکی، رئیس دفتر منطقه ای یونسکو، سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، بروجردی، رئیس کتابخانه ملی ایران، حجت الله ایوبی، دبیر کمیسیون ملی یونسکو، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی و... در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد که فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی در این همایش گفت: پیاده سازی دسترسی به اطلاعات سخت است ما یک معمای حریم خصوصی داریم که باید حل شود.

عقب ماندگی کشور در صیانت از اطلاعات

دبیر شورای عالی مجازی در این همایش گفت: پیاده سازی دسترسی به اطلاعات سخت است، ما یک معمای حریم خصوصی داریم که باید حل شود. همچنین باید تعیین شود که آزادی دسترسی به اطلاعات چگونه باید اتفاق بیفتد.

ابوالحسن فیروزآبادی اضافه کرد: به نظرم باید زیرساخت های دسترسی به اطلاعات ایجاد شود چرا که باوجود پیچیدگی اطلاعات، حوزه رسانه در دنیا آزاردهنده شده است. به همین دلیل هم باید بحث مسئولیت پذیری، معمای حریم خصوصی و نیز دسترسی آزاد به اطلاعات حل شود.

وی اضافه کرد: با نگاه به تکنولوژی می توان از منابع مشترکی در سطح دنیا بهره مند شد، به همین دلیل است که موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات مورد توجه قرار می گیرد. به اعتقاد وی، در دولت الکترونیک دسترسی آزاد به اطلاعات و پیاده سازی این موضوع با وجود همگرایی و اشتراک گذاری حکومت ها اهمیت بسکمک پیدا می کند.

فیروزآبادی ادامه داد: برای موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات مباحث حقوقی بسکمک تعریف می شود. درواقع این موضوع در بستر یک زیست بوم انجام می شود که گمنامی آن در حد اعلای خود شامل موجودیت نرم افزاری و سخت افزاری است.

دبیر شورای عالی فضای مجازی یادآور شد: فاصله ای که بین فضای مجازی و بخش خصوصی وجود دارد جامعه را تهدید می کند پس نباید دسترسی به اطلاعات در فشار به دولت ها انجام شود. حریم خصوصی ما در بسکمک از بانک ها در خطر است و قدرت نرم در حال گسترش است.

فیروزآبادی همچنین گفت: پایین بودن مسئولیت پذیری در دسترسی آزاد به اطلاعات در فضای رسانه بویژه در مباحث نفرت پراکنی و اخبار فیک بشدت آزاردهنده است و تشخیص اخبار جعلی از واقعیت سخت است و این موضوع باید حل شود.

وی اضافه کرد: دسترسی به اطلاعات معمولاً توسعه شبکه ها مطرح می شود، اما در این موضوع سواد نیز اهمیت بسکمک پیدا می کند.

از نگاه فیروزآبادی، چالشی که میان رهبری دولت ها در سطح حاکمیت وجود دارد، در حال تضعیف است و نقش بازیگری دیگران از جمله جامعه مدنی و بخش خصوصی در جامعه امروزی به دلیل اهمیت دسترسی آزاد به اطلاعات افزایش یافته است.

دبیر شورای عالی مجازی با اشاره به اینکه میان صاحبان پلت فرم ها و کاربران یک شکاف عمیق اطلاعاتی ایجاد شده، گفت: پلت فرم ها در تمامی حوزه ها در راستای حل تمرکز بخشی فعال است، اما هنوز در رابطه با پلت فرم ها تعیین تکلیفی وجود ندارد.

وی ادامه داد: نظام ارزشیابی جدید فضای مجازی درحال حاضر صاحبان پلت فرم ها هستند یعنی فیس بوک و گوگل میزان و چگونگی دسترسی ها را تعیین می کنند و یک نوع هژمونی سکویی در مفهوم قانون گذاری شکل گرفته که باید در میان نخبگان مورد بررسی قرار گیرد.

فیروزآبادی اضافه کرد: اگر حکومت ها دچار تعارض باشند، نمی توان برداشت درستی از موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات داشت، در روند دنیای شدن ممکن است نسبت به هژمونی سکویی حساسیت ها کاهش یابد، اما این موضوع از ارزش علمی این مطلب نمی کاهد.

وی گفت: ایران در موضوع امنیت و صیانت از اطلاعات و همچنین استفاده از تکنولوژی در این خصوص از سایر کشورها عقب است چون در کشور حریم خصوصی به صورت خاص مورد توجه قرار نگرفته است.

دبیر شورای عالی مجازی گفت: در حال حاضر کمپانی های بزرگ دنیا شرکت های فعال در فضای مجازی هستند. در این فضا با قدرت اقتصادی دسترسی به اطلاعات نیز جنبه اقتصادی دارد. در واقع بحث توجه به زاییده شدن قدرت نرم در اطلاعات مطرح است، یک قدرت نرم در حال زاییده شدن است که شانه به شانه قدرت سخت پیش می رود.

شفافیت کلید پاسخگویی

لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهوری در این همایش گفت: شفافیت کلید پاسخگویی و مطالبه عمومی است و برای داشتن انسان آگاه باید افراد به اطلاعات دسترسی داشته باشد. شفافیت نیز حاصل همین امکان دسترسی آزاد به اطلاعات است و این بحث خود از مبنای حکومت و قانون است.

معاون حقوقی رئیس جمهوری با اشاره به تلاش های دولت برای تحقق حکومت قانون اضافه کرد: از سال 90 تاکنون تلاش هایی برای تصویب قوانین برای دسترسی به اطلاعات، شفافیت و پاسخگویی از سوی دولت تدبیر و امید انجام گرفته است.

جنیدی اضافه کرد: قانون انتشار دسترسی آزاد به اطلاعات در سال 88 تصویب شده بود اما در دوران دولت یازدهم و دوازدهم آیین نامه های اجرایی و شیوه نامه های این قانون تدوین شد.

وی با اشاره به دو لایحه در دست اقدام که مراحل تصویب را می گذراند، گفت: لایحه جامع شفافیت از سوی دولت به مجلس رفته و اکنون کارگروه تخصصی مرکب از چند کمیسیون مجلس به بررسی این لایحه مشغول هستند.

معاون حقوقی رئیس جمهوری اضافه کرد: لایحه تعارض منافع در خدمات عمومی نیز در اواخر سال 96 از سوی معاونت حقوقی ریاست جمهوری به کمیسیون های دولت ارسال شد و در دستور کار قرار گرفته است.

جنیدی اضافه کرد: لایحه ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد تنوع و شمول بسیار دارد اما بخشی از آن به شفافیت مرتبط است.

وی شرح داد: این قوانین و لوایح از برخورد و رویکردهای سنگین کیفری امتناع و سعی بر مدیریت و انتظام بخشی اطلاعات و اطلاع رسانی دارد و در واقع نگاه پیشگیرانه بر آنها حاکم است.

جنیدی گفت: شفافیت لایحه نسبتاً جامعی است که دامنه بسیار گسترده دارد و دولت سعی کرده زیرساخت های حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای این مقصود درست کند.

وی ادامه داد: ذیل شفافیت اجرایی، شفافیت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی گنجانده شده است.

جنیدی گفت: در زمینه ضمانت های اجرایی پیش بینی شده در لایحه شفافیت، نگاه ایجاد زیرساخت ها است و ممکن است گاهی به اقدامات اداری و انتظامی منجر شود اما رویکرد کلی پرهیز از نگاه غالب کیفری است هرچند اگر در جایی عناوین مجرمانه وجود داشته باشد، برخوردها قاطع است.

معاون حقوقی رئیس جمهوری در ادامه با تأکید بر لزوم پیشگیری از فساد و مقابله با آن، گفت: نباید قوانین را نادیده بگیریم و شیرازه جامعه را از هم بپاشیم زیرا انتشار خبر نیمه درست یا غلط جامعه را ملتهب می کند و به انفعال می کشاند.

جنیدی در ادامه اضافه کرد: در یک دهه اخیر با انفجار اطلاعات صحیح و ناصحیح روبرو شده ایم اما نباید فراموش شود که هدف اداره جامعه بهتر نه ایجاد جامعه ملتهب و منفعل است.

وی شرح داد: اگر نتیجه اطلاع رسانی یأس و انفعال باشد، به هدف مطلوب نرسیده ایم. همان طور که در تهیه متن قانون تلاش شده است، در اجرای قوانین نیز باید نخبگان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کمک کنند تا واکنش جامعه، واکنشی بالغانه باشد.

دسترسی به اطلاعات با زیرساخت های ضروری

هادی خانیکی رئیس کرسی ارتباطات علم و فناوری دانشگاه علامه طباطبایی دیگر سخنران این همایش گفت: تسهیل دسترسی به اطلاعات کافی نیست بلکه فراهم آوردن زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی ضرورت دارد.

وی درباره همایش ملی زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات گفت: این همایش از سوی کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو در دانشگاه علامه طباطبایی با مشارکت دفتر منطقه ای یونسکو در تهران شکل گرفت و علاوه بر آن، 14 نهاد علمی، پژوهشی و اجرایی در برپایی همایش همکاری داشتند.

خانیکی ادامه داد: شورای سیاستگذاری همایش مرکب از 9 نفر از صاحبنظران جریان و دسترسی آزاد اطلاعات تشکیل شد که از مجموع مقالات دریافت شده، چکیده 36 مقاله پذیرفته شد.

دبیر علمی همایش اضافه کرد: پس از بررسی ها 30 مقاله انتخاب شد که امروز در 6 پنل تخصصی به آنها پرداخته می شود و در همه پنل ها بناست تا به اعتبار حضور این صاحبنظران از تجربه و دانش آنها بهره مند شویم.

خانیکی گفت: شهروند الکترونیک؛ دولت الکترونیک، زمینه های حقوقی و سیاستگذاری دسترسی همگانی به اطلاعات، دسترسی همگانی به اطلاعات در حوزه سلامت و سلامت اجتماعی، زمینه های اجتماعی و فرهنگی دسترسی همگانی به اطلاعات، بلاک چین و داده باز و گزارش فعالیت چهار نهاد مدنی فعال در زمینه دسترسی همگانی به اطلاعات محورهای پنل های تخصصی این همایش هستند.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: در خاتمه این همایش بیانیه به صورت توصیه های سیاستی و گزارش شبکه علمی کشور ارائه خواهد شد.

ضرورتی به نام حفاظت از اطلاعات دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در همایش ملی زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات گفت: دسترسی آزاد به اطلاعات یک موضوع بین المللی است که در سال 1387قانون آن انتشار یافته و مدتی بعد ابلاغ شد. البته برای دسترسی به اطلاعات، 5 اولویت در سند یونسکو تعیین شده است که امروز باید برای رسیدن به زیست بوم دسترسی همگانی به اطلاعات به اولویت ها توجه کرد.

سعید رضا عاملی همچنین اضافه کرد: هرچند در موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات سواد اطلاعاتی اولویت دارد ولی حفاظت از این داده ها از اهمیت فراوانی برخوردار است به همین دلیل هم شبکه ملی اطلاعات شکل گرفت. از سوی دیگر اعتقاد دارم که این، داده های جمعیتی و داده های مربوط به سامانه اطلاعاتی هستند که شبکه ملی اطلاعات را تضمین می کنند پس دسترسی آزاد به اطلاعات نیازمند زیرساخت های مناسب است.

وی همچنین به اینترنت و فضای مجازی اشاره کرد و یادآور شد: اطلاعات زیادی در فضای مجازی جا به جا می شود که گستره و دامنه این اطلاعات بسیار گسترده تر از اطلاعات رسمی است. به همین دلیل هم وجود زیرساخت مناسب برای فناوری اطلاعات موضوعی ضروری است.